Olelo Hoakaka
—–––
Welina mai no me ke aloha mai ke alihilani mai o Kumukahi i Haehae, kahi i oili mai ana ka la malamalama a hiki i kona welo ana i Lehua kaili la. Pahaohao no hoi ko ka mea kakau manao i ka hoolaha hou ia ana o keia kaao nei nona ka inoa o Kaahupahau. Kaulana maila o ia kaeaea la ma na kuaono a pau o ko kakou pae aina. O ia ka wahine niuhi o Puuloa, ke kokoolua no na kupa o ia aina la.
Auhea wale oe, e ka mea heluhelu, e paulele mai e maliu mai i neia moolelo pahaohao a hookalakupua no hoi o ke kaeaea niuhi waipahe aliiwahine nona keia moolelo. Upu ae la ka noonoo, peia manao no ka haku kaao ana ma muli o ka helelei nalowale ana i keia mau moolelo pahaohao a aiwaiwa no hoi. Na wai hoi e ole i ka lihaliha o ka io o na kaao e moni mai nei? Aole i kana mai ka manaonao i kau pono mai ai i luna o ka Lunaikehala oʻu i ka haku ia ana o ia moolelo nei.
O na moolelo kaao o mua kai pulama mau i ka ike kuluma o na kupuna i haalele i ke ala hoi ole. Na lakou la i hai kaao i ka lehulehu a me na pulakaumaka o lakou mai ka puka ana o kaiao i ka aui ana iho o ia la, a po iho la, a ao mai la ua po, a puka hou ae la ka la. Na ua moolelo kaao i hoomalu i ka ike kuluma o ka wa i hala e like me na wahi pana oe, na mele oe, na olelo noeau oe, na kupua oe a ia mea aku o ia mea he kaao. Hoopomaikai ia kakou a waiho kahela ia keia mau moolelo kaao ma na aoao lahilahi ahinahina kahiko. Eia aku a eia mai ua mau moolelo la i loko o ka lokowai naauao. E aho paha i keia ao e nee nei e hoaleale kakou i ua punawai ike kuluma o mua, a kii e malama i ka hana noeau o na mikolololehua. He mea nui no ka mea kakau i ka holomua ana o ko kakou olelo makuahine ma na keehina i waiho kipaepae ia e na hulu kupuna. Haku ia aela keia kaao mai ka naau aku me ka manaolana e lilo keia ano moolelo i keehina no kaʻu mau keiki a ka lakou mau keiki a mau a mau. E ka mea heluhelu e, mai no a hulikua i keia moolelo kaao ma muli o na hemehema aʻu. Naʻu wale no ia mau hemahema ma muli o koʻu haumana ana. Aohe mea e like aku ai ka naauao o na hulu kupuna o mua. He hunahuna liilii wale no keia ke waiho ia nei i mea e hoomalamalama ai i ko kakou lahui aloha. Maopopo lea i ka lehulehu ka moolelo kahiko no ua niuhi waipahe kaikamahine nei, a kau maila ka noonoo i ka mea kakau e aho paha i ka haku hou ana i kekahi moolelo hou i mea e ku okoa ai no keia au hou e pa ahehae mai nei. He mana okoa no hoi keia o ua moolelo nei i mea e hoomohala ai na pokii oʻu, a i mea e nanea ai na maka o na pulakaumaka a kakou e hanauna ana. Nolaila e na makamaka heluhelu, e nanea mai a e walea mai na maka i keia moolelo nona ke kaeaea niuhi waipahe aliiwahine o ke awalau o Puuloa.
Click title link to read more
—–––
Welina mai no me ke aloha mai ke alihilani mai o Kumukahi i Haehae, kahi i oili mai ana ka la malamalama a hiki i kona welo ana i Lehua kaili la. Pahaohao no hoi ko ka mea kakau manao i ka hoolaha hou ia ana o keia kaao nei nona ka inoa o Kaahupahau. Kaulana maila o ia kaeaea la ma na kuaono a pau o ko kakou pae aina. O ia ka wahine niuhi o Puuloa, ke kokoolua no na kupa o ia aina la.
Auhea wale oe, e ka mea heluhelu, e paulele mai e maliu mai i neia moolelo pahaohao a hookalakupua no hoi o ke kaeaea niuhi waipahe aliiwahine nona keia moolelo. Upu ae la ka noonoo, peia manao no ka haku kaao ana ma muli o ka helelei nalowale ana i keia mau moolelo pahaohao a aiwaiwa no hoi. Na wai hoi e ole i ka lihaliha o ka io o na kaao e moni mai nei? Aole i kana mai ka manaonao i kau pono mai ai i luna o ka Lunaikehala oʻu i ka haku ia ana o ia moolelo nei.
O na moolelo kaao o mua kai pulama mau i ka ike kuluma o na kupuna i haalele i ke ala hoi ole. Na lakou la i hai kaao i ka lehulehu a me na pulakaumaka o lakou mai ka puka ana o kaiao i ka aui ana iho o ia la, a po iho la, a ao mai la ua po, a puka hou ae la ka la. Na ua moolelo kaao i hoomalu i ka ike kuluma o ka wa i hala e like me na wahi pana oe, na mele oe, na olelo noeau oe, na kupua oe a ia mea aku o ia mea he kaao. Hoopomaikai ia kakou a waiho kahela ia keia mau moolelo kaao ma na aoao lahilahi ahinahina kahiko. Eia aku a eia mai ua mau moolelo la i loko o ka lokowai naauao. E aho paha i keia ao e nee nei e hoaleale kakou i ua punawai ike kuluma o mua, a kii e malama i ka hana noeau o na mikolololehua. He mea nui no ka mea kakau i ka holomua ana o ko kakou olelo makuahine ma na keehina i waiho kipaepae ia e na hulu kupuna. Haku ia aela keia kaao mai ka naau aku me ka manaolana e lilo keia ano moolelo i keehina no kaʻu mau keiki a ka lakou mau keiki a mau a mau. E ka mea heluhelu e, mai no a hulikua i keia moolelo kaao ma muli o na hemehema aʻu. Naʻu wale no ia mau hemahema ma muli o koʻu haumana ana. Aohe mea e like aku ai ka naauao o na hulu kupuna o mua. He hunahuna liilii wale no keia ke waiho ia nei i mea e hoomalamalama ai i ko kakou lahui aloha. Maopopo lea i ka lehulehu ka moolelo kahiko no ua niuhi waipahe kaikamahine nei, a kau maila ka noonoo i ka mea kakau e aho paha i ka haku hou ana i kekahi moolelo hou i mea e ku okoa ai no keia au hou e pa ahehae mai nei. He mana okoa no hoi keia o ua moolelo nei i mea e hoomohala ai na pokii oʻu, a i mea e nanea ai na maka o na pulakaumaka a kakou e hanauna ana. Nolaila e na makamaka heluhelu, e nanea mai a e walea mai na maka i keia moolelo nona ke kaeaea niuhi waipahe aliiwahine o ke awalau o Puuloa.
Click title link to read more